Άσπρο Πάτο

Κωμωδίες («Ήρωες»), δραματικά θρίλερ («Το Κυνήγι»), δογματικά ψυχογραφήματα («Οικογενειακή Γιορτή»), ταινίες εποχής («Το Κοινόβιο»)… Ο Τόμας Βίντερμπεργκ έχει επιστρατεύσει στην άνιση τριαντάχρονη καριέρα του ένα σωρό κινηματογραφικά είδη για να περιγράψει διεισδυτικά τη σκανδιναβική πραγματικότητα και τη διαδικασία με την οποία οχυρώνεται πίσω από την άψογη κοινωνική οργάνωσή της, απωθώντας συστηματικά συλλογικά και προσωπικά τραύματα. Αξιότιμα μέλη αυτής της στέρεα δομημένης κοινότητας είναι και οι ήρωες του «Άσπρο Πάτο», τέσσερις καθηγητές μέσης εκπαίδευσης οι οποίοι μαθαίνουν τη θεωρία του Νορβηγού φιλοσόφου Φιν Σκάρντερουντ και ενθουσιάζονται: ο άνθρωπος γεννιέται με 0,05% λιγότερη ποσότητα αλκοόλ στο αίμα του από «όσο πρέπει», έτσι η σταθερή ημερήσια κατανάλωση περίπου δύο ποτηριών κρασί όχι μόνο δεν κάνει κακό, αλλά αντίθετα αποκαθιστά τη φυσιολογική και επιθυμητή ισορροπία, χαλαρώνοντάς μας, δίνοντάς μας κουράγιο και ενισχύοντας την αυτοπεποίθησή μας.

Η μεσήλικη παρέα αποφασίζει ομόφωνα να δοκιμάσει στην πράξη την ανεβαστική νορβηγική πρόταση, με τον Βίντερμπεργκ να προειδοποιεί μέσω του κεντρικού ήρωά του, καθηγητή ιστορίας Μάρτιν: «Ο κόσμος δεν είναι ποτέ αυτό που περιμένεις». Δεν μπορούμε να πούμε ακριβώς το ίδιο και για το φιλμ του ταλαντούχου Δανού δημιουργού, ο οποίος εξελίσσει το κοινωνικό πείραμά του απολύτως αναμενόμενα. Οι απολαυστικά παραισθητικές αναθυμιάσεις του αλκοόλ αρχικά θα κρύψουν από τα πειραματόζωα την ενοχλητική πραγματικότητα, εκείνα αναπόφευκτα θα παρασυρθούν, η κατάσταση θα βγει εκτός ελέγχου και η ύβρη θα φέρει τη νέμεση. Ο Βίντερμπεργκ περιγράφει με σεναριακή στιβαρότητα την παραισθητική άνοδο και την αναπόφευκτη πτώση, ελέγχοντας τις δραματικές μεταβολές, χρωματίζοντας διακριτικά τις ψυχολογικές διακυμάνσεις και κρατώντας ευδιάκριτη την κοινωνική κριτική του.

Δεν μπήγει βέβαια τα νύχια του βαθιά στη βορειοευρωπαϊκή συνθήκη και ανεβάζει τους τόνους με ηχηρό τρόπο (η κατάληξη του Τόμι και η σχέση του Μάρτιν με την Άνικα), χειραγωγώντας δεξιοτεχνικά τα συναισθήματα του θεατή. Η αφηγηματική δεινότητά του, όμως, του επιτρέπει να μη χάνει ποτέ τον έλεγχο γεγονότων και χαρακτήρων, να ξεγλιστρά με ευφυές χιούμορ από το φτηνό μελόδραμα και να διατηρεί μια αισιόδοξη στάση που δεν γίνεται ποτέ διδακτική. Αυτό το τελευταίο είναι και το μεγάλο ατού της ταινίας, η οποία κορυφώνεται με ένα αξιομνημόνευτο φινάλε, επιδέξια παρηγορητικό απέναντι στο ζοφερό, εσωστρεφές κλίμα των ημερών. Με σοφά συγκρατημένη εσωτερική ερμηνεία, ο Μαντς Μίκελσεν το ενσαρκώνει ιδανικά, χαρίζοντας στο γλυκόπικρο και κομψό, μα άλλο τόσο προβλέψιμο και λειασμένο από αιχμές δράμα τον τίτλο της art ταινίας της χρονιάς: Διεθνές Όσκαρ, ξενόγλωσσο Σεζάρ και BAFTA, Ευρωπαϊκά Βραβεία καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, σεναρίου και α΄ αντρικού ρόλου.

Σκηνοθεσία: Τόμας Βίντερμπεργκ. Πρωταγωνιστούν: Μαντς Μίκελσεν, Τόμας Μπο Λάρσεν, Μάγκνους Μίλανγκ, Λαρς Ράντε, Μαρία Μπόνεβι. Δανία, Σουηδία.